Giriş
Bu bölüm, Avrupa Birliği veya uluslararası
yükümlülüklerin bir sonucu olarak ulusal düzeyde var olan ve gençlik
örgütleri veya gençlerin insan haklarını geliştirmede faydalı olabilecek
birkaç hükme odaklanacaktır.
Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında
Antlaşma ve Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi, yaşa dayalı
ayrımcılığı açık bir şekilde yasaklamaktadır. Bildirge, ulusal
düzeyde Avrupa hukukunu uygularken Avrupa Birliği kurumları ve üye
devletler için yasal olarak bağlayıcıdır. Bildirge, Avrupa hukukunun
gençlik haklarının belirli yönlerine uygunluğunu sağlamak için
kullanılabilir.
Avrupa Birliği ayrıca, üye devletler
üzerinde yasal olarak bağlayıcı olan direktifler şeklinde bir dizi
ayrımcılıkla mücadele mevzuatına sahiptir.
• İstihdam ve meslekte din veya inanç, engellilik, yaş veya cinsel yönelim temelinde eşit muameleyi teşvik eden İstihdam Eşitliği Direktifi (2000/78/EC)
• İstihdam ve meslekte din veya inanç, engellilik, yaş veya cinsel yönelim temelinde eşit muameleyi teşvik eden İstihdam Eşitliği Direktifi (2000/78/EC)
• İşgücü piyasasında, eğitimde, sosyal korumada (sosyal güvenlik ve sağlık hizmetleri dahil), sosyal avantajlarda, mal ve hizmetlere erişimde ve tedarikte dahil olmak üzere, bir işçi veya işveren örgütüne üyelik ve katılımda; etnik kökene dayalı ayrımcılığı, yasaklayan Irk Eşitliği Direktifi (2000/43/EC)
• Sırasıyla, mal ve hizmetlere erişim ve
bunların tedarikinde ve istihdam ve meslek konularında erkekler ve
kadınlar arasında eşit muamele için bir çerçeve sağlayan 2004/113
EC ve 2006/54/EC
sayılı Direktifler
Tablo 5:
Avrupa Birliği hukukuna dayalı ayrımcılığa karşı korumaya genel bakış
| AYRIMCILIĞIN GEREKÇESİ | İSTİHDAM VE MESLEK | EĞİTİM | SOSYAL KORUMA | MAL VEYA HİZMET TEMİNİNE ERİŞİM |
| Irk veya Etnik Köken | Evet | Evet | Evet | Evet |
| Cinsiyet | Evet | Hayır | Hayır | Evet |
| Yaş | Evet | Hayır | Hayır | Hayır |
| Din veya İnanış | Evet | Hayır | Hayır | Hayır |
| Engellilik | Evet | Hayır | Hayır | Hayır |
| Cinsel Yönelim | Evet | Hayır | Hayır | Hayır |
Ayrımcılığa karşı korumanın yaşamın her alanında ve daha fazla gerekçeye dayalı olarak daha da genişletilmesi sivil toplum için bir öncelik olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, üye devletlerin direnci ve taahhüt eksikliği nedeniyle Avrupa Birliği düzeyinde ilerleme yavaştır. Ayrıca, bazı Avrupa Birliği ülkelerinde ulusal mevzuat, Avrupa Birliği hukukunda öngörülenden daha kapsamlıdır.
Eşitlik Kurumları
Avrupa Birliği hukuku kapsamında üye
devletler, ayrımcılık konularını izleyen ve raporlayan, ayrımcılık
mağdurlarına yardım eden ve eşitliği teşvik eden Eşitlik Kurumları
kurmakla yükümlüdür. Bir eşitlik kurumunun üzerinde çalışabileceği
ayrımcılığın gerekçeleri ve alanları, eşitlik kurumlarının işlevleri ve
dava yetkileri vb. konular ülkeler arasında farklılık gösterir. Avrupa
Eşitlik Kurumları Ağı (Equinet), her ülke için Eşitlik
kurumunun bir
özetini geliştirmiştir. Ayrımcılığın gerekçeleri ve
alanlarıyla ilgili yetkilere genel bir bakış için kurumun web sitesini
ziyaret edebilirsiniz.
Eşitlik kurumları tarafından sağlanan
bağımsız yardım, aşağıdakiler dahil çeşitli faaliyetleri içerebilir:
• Ayrımcılıkla mücadele yasalarının varlığı ve ayrımcılık eylemi için çare veya tazminat aramak için yasal işlem yapma olasılığı hakkında bilgi sağlamak;
• Ayrımcılıkla mücadele yasalarının varlığı ve ayrımcılık eylemi için çare veya tazminat aramak için yasal işlem yapma olasılığı hakkında bilgi sağlamak;
• Ayrımcılığa maruz kalan kişilerin fail
olduğu iddia edilen kişilerle barışçıl bir anlaşmaya /karşılıklı anlaşmaya
(arabuluculuk) gelmelerine yardımcı olmak;
• Ayrımcılığa uğrayan kişileri mahkemeler
önünde temsil etmek ve yasal tavsiye vermek;
• Tarafsız bir danışman veya üçüncü şahıs
müdahaleci olarak hareket etmek;
• Yargı benzeri bir organ olarak ayrımcılık
şikayetlerini soruşturmak ve dinlemek ve yasal olarak bağlayıcı veya yasal
olarak bağlayıcı olmayan bir kararla davanın esasına karar vermek.
Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı 2007 yılından beri mevcuttur ve temel haklarla ilgili verileri toplama ve analiz etme yetkisine sahiptir. Ajans, bireylere doğrudan destek sağlamamaktadır. Ancak, Avrupa Birliği vatandaşlarını temel haklarının ihlal edildiğini hissetmeleri durumunda ilgili ulusal organlara yönlendirecek interaktif bir araç geliştirmektedir. Clarity aracının beta sürümü şu adreste mevcuttur: https://fra.europa.eu/clarity/en/tool
Ulusal İnsan Hakları Kurumları
Tüm Avrupa Birliği ülkelerinde ve bazı Avrupa Birliği dışı ülkelerde
bulunan Eşitlik Kurumlarına ek olarak, BM Üye Devletleri Ulusal İnsan
Hakları Kurumlarına (UİHK) sahip olmaya teşvik edilmektedir (Örn. Türkiye
İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu). UİHK’lar, hükümetten
bağımsız olan ve ulusal düzeyde insan haklarını korumak ve geliştirmekle
sorumlu, devlet tarafından yetkilendirilmiş kurumlardır. UİHK’lar,
sahadaki insan hakları durumunun izlenmesi ve uluslararası izleme
organlarına raporlama dahil olmak üzere çeşitli işlevlere hizmet eder.
Ayrıca, UİHK’lar bireylere destek sağlar ve ulusal kanunların uluslararası
insan hakları standartlarına uygunluğunu sağlar.
UİHK, sivil toplum kuruluşları ile devlet arasında ve ayrıca ulusal ve
uluslararası arenada yararlı bir bağlantı sağlar. Ülkelere göre UİHK’ların
bir listesi burada mevcuttur.
EYLEM NOKTALARI: Avrupa
Birliği’nde ve ulusal düzeyde Gençlik Haklarının teşvik edilmesi
Aşağıdakileri tanımlayın:
1. Ulusal mevzuat tarafından hangi ayrımcılık
temellerinin ve yaşamın hangi alanlarında korunduğu araştırın ve tespit
edin.
2. Ülkenin bir eşitlik kurumunun olup olmadığı,
yetkisinin ne olduğu ve hangi işlevleri yerine getirdiğini araştırın. (Türkiye İnsan Hakları ve
Eşitlik Kurumu)
3. Ülkenin Ulusal İnsan Hakları Kurumu olup olmadığı
ve temel faaliyetlerinin neler olduğu araştırın. (Türkiye
İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu)
4. Avrupa Birliği üye devletlerindeki münferit vakalar
için Temel Haklar Ajansının ‘Clarity’ aracını kontrol edin. (https://fra.europa.eu/clarity/en/tool)